مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی

همه آنچه که در مورد مسمومیت حاملگی باید بدانید!

مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی به افزایش ناگهانی فشارخون و تورم به ویژه در صورت، دست‌ها و پاها گفته می‌شود. پره اکلامپسی شایع‌ترین عارضه‌ای است که در دوران بارداری رخ می‌دهد. مسمومیت حاملگی نوعی اختلال در عملکرد اندوتلیال عروق است که باعث انقباض عروقی شده و معمولا بعد از هفته ۲۰ بارداری ظاهر شده و می تواند تا ۴ هفته پیش از زایمان نیز اتفاق بیفتد.

مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی با فشارخون سیستولیک ۱۴۰ یا بیشتر و فشارخون دیاستولیک ۹۰ یا بیشتر که در دو نوبت جداگانه که حداقل به فاصله ۴ ساعت ثبت شود، تعریف می‌شود. البته این تعریف برای فردی که قبلا فشارخون طبیعی داشته، صدق می‌کند. همچنین فشارخون سیستولیک ۱۶۰ یا بیشتر و فشارخون دیاستولیک ۱۱۰ یا بیشتر به عنوان فشارخون بالا تائید می‌شود.

علاوه بر معیار فشارخون، پروتئنوری( دفع پروتئن در ادرار) بیشتر یا مساوی ۰.۳ گرم در لیتر در نمونه ادرار ۲۴ ساعته، نسبت پروتئین به کراتینین ۰.۳ یا بیشتر یا وجود پروتئین ۱+ (اندازه گیری کیفی) نشان دهنده پره اکلامپسی است.

علت مسمومیت حاملگی چیست؟

زمانی که جفت عملکرد مناسبی ندارد، مسمومیت حاملگی رخ می‌دهد. برخی محققان معتقدند که تغذیه ضعیف یا میزان بالای چربی بدن باعث اختلال در عملکرد جفت می‌شود. همچنین عدم جریان خون کافی به رحم و عامل ژنتیکی ممکن است در این امر دخالت کنند.

در خانم‌های مبتلا به پره اکلامپسی رگ‌های خونی به درستی رشد نکرده و معمولا نسبت به عروق طبیعی باریک‌تر هستند و به سیگنال‌های هورمونی در دوران بارداری پاسخ متفاوتی می‌دهند و باعث کاهش جریان خون به سمت رحم می‌شوند. موارد زیر از دلایل وقوع مسمومیت حاملگی هستند:

• جریان خون ناکافی به رحم
• آسیب عروقی
• اختلالات ایمنی
• مشکلات ژنتیکی

۱۱ عامل خطر ساز در مسمومیت حاملگی

1. سابقه ابتلا به پره اکلامسی در بارداری قبلی
2. ابتلا به فشارخون مزمن
3. بارداری اول
4. بارداری در سنین کم یا سن بالای ۳۵
5. چاقی
6. چندقلویی
7. فاصله بارداری کمتر از دوسال یا بیشتر از ۱۰ سال
8. دیابت
9. بیماری کلیوی
10. لوپوس
11. IVF

چگونه از مسمومیت حاملگی پیشگیری کنیم؟

اگر چه نمی‌توان به طور کامل از مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی پیشگیری کرد، اما می‌توان با انجام اقداماتی برخی عوامل ایجاد کننده فشارخون بارداری را کاهش داد:

• نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب روزانه
• پرهیز از مصرف غذاهای سرخ شده یا آماده
• کاهش میزان نمک مصرفی
• ورزش منظم
• پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های الکلی یا کافئین‌دار
• بالا نگه داشتن پاها در طول روز
• استراحت
• مصرف داروها طبق دستور پزشک

مسمومیت حاملگی چه عوارضی دارد؟

در صورتی که پره اکلامپسی درمان نشود، احتمال بروز عوارض جدی برای مادر و جنین وجود دارد. جهت کاهش عوارض ضروری است که تمامی خانم‌های باردار ویزیت‌های دوران بارداری را طبق برنامه انجام دهند. عوارض و خطرات مسمومیت حاملگی عبارتند از:

1. سندرم هلپ(HELLP): این سندرم تهدید کننده جان مادر و جنین است. سه عارضه شایع در این سندرم عبارتند از همولیز، افزایش آنزیم‌های کبدی و کاهش پلاکت است. سندرم هلپ ترکیبی از اختلال کبدی و مشکلات انعقادی است، که اغلب بعد از زایمان بروز می‌کند، اما می تواند پس از هفته ۲۰ بارداری نیز مشاهد شود. تنها راه درمان موثر سندرم هلپ این است که جنین هر چه زودتر از بدن مادر خارج شود.
2. جریان خون ضعیف به جفت: در صورتی که جریان خون به جفت کافی نباشد، جنین دچار کمبود اکسیژن، مواد مغذی شده و رشد کمتری دارد و دچار مشکلات تنفسی و تولد زودرس نیز می‌شود.
3. پارگی جفت: جفت از دیواره داخلی رحم جدا می‌شود. در موارد شدید، خونریزی سنگین که ممکن است به جفت نیز آسیب برساند، رخ می‌دهد. هر گونه آسیب به جفت می تواند زندگی مادر و جنین را به خطر اندازد.
4. اکلامپسی: ترکیبی از پره اکلامپسی به همراه تشنج است. درد زیر دنده‌ها در سمت راست، سردرد شدید، تاری دید، گیجی و کاهش هوشیاری از علائم آن است. در صورت عدم درمان به موقع، مادر دچار کما، آسیب مغزی و مرگ می‌شود. این وضعیت برای نوزاد نیز خطرناک است.
5. بیماری قلبی_عروقی: خانم‌هایی که به پره اکلامپسی دچار شده اند، در آینده بیشتر در معرض بیماری قلبی و عروقی قرار دارند. پره اکلامپسی عوارض طولانی مدتی برای مادر و کودک در حال رشد دارد. تحقیقات نشان داده است که فشارخون بالا در دوران بارداری ممکن است مهارت‌های شناختی کودک را تحت تاثیر قرار دهد.

درمان مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی

تنها راه درمان پره اکلامپسی زایمان است. بر اساس رشد جنین، هفته بارداری و شدت پره اکلامپسی پزشک متخصص زنان و زایمان اصفهان  زمان احتمالی بارداری را تعیین می‌کند. در صورتی که رشد جنین مناسب باشد و مادر در هفته ۳۷ بارداری یا بیشتر باشد، القاء زایمان یا سزارین انجام می‌شود. این روش از وخیم‌تر شدن پره اکلامپسی جلوگیری می‌کند.

اگر شدت بیماری خفیف باشد و مدت زمان زیادی تا زایمان باقی مانده باشد، می توان تا زمانی که جنین به اندازه کافی رشد کند، صبر کرد. هر چقدر تولد نوزاد به زمان احتمالی زایمان نزدیک‌تر باشد، برای سلامت نوزاد بهتر است.

• استراحت و خوابیدن به پهلوی چب
• مصرف داروهای کاهنده فشارخون طبق دستور پزشک
• پیگیری دقیق ضربان قلب جنین و انجام سونوگرافی‌های مکرر
• آزمایش ادرار و خون
• دارو درمانی برای پیشگیری از تشنج
• تزریق استروئید برای کمک به رشد ریه‌های جنین
• تزریق منیزیم برای جلوگیری از تشنج

در صورتی که علائم پره اکلامپسی شدید باشد، زایمان زودتر از موعد انجام می‌شود. علائم معمولا طی یک تا شش هفته پس از زایمان از بین می‌رود، اما ممکن است کمی بیشتر طول بکشد.

مسمومیت حاملگی یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری است، که حدود ۵ درصد خانم‌ها در دوران بارداری به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری تهدید کننده حیات مادر و جنین است. سلامت مادر و جنین در دوران بارداری بسیار اهمیت دارد. پیروی از یک برنامه غذایی سالم، مصرف ویتامین و مکمل‌های مجاز دوران بارداری و مراجعه منظم معاینات در دوران بارداری جهت پیشگیری از مشکلات دوران بارداری ضروری است. برای کاهش ابتلا به فشارخون بارداری حتما با متخصص زنان و زایمان اصفهان خود مشورت کنید تا راهکارهای موثر در این زمینه به شما ارائه شود.